Blijf het licht zien, ook als het donkerder wordt

Mijn hoofd krijgt nauwelijks de kans om rustig wakker te worden. De vragen dienen zich direct aan: wat betekent dit nieuws voor de weerbaarheid van Apeldoorn? Kan ik dit gebruiken voor een cyberoefening bij de politie? En wat zegt het over mijn eigen veiligheid – en die van de wereld om mij heen?

De berichten die ik ’s ochtends lees kleuren onvermijdelijk mijn beeld van de wereld. Zo werkt het voor iedereen in dit vak: militairen, politieagenten, beveiligers, cyberexperts – wie dagelijks met veiligheid bezig is, ziet risico’s en dreigingen vaker, sneller en scherper dan anderen.

Veiligheidsdenken kom je overal tegen: bij informatiebeveiliging binnen de politie, digitale veiligheid of gemeentelijk beleid rond mensen met onbegrepen gedrag. Ook bij brede vraagstukken over weerbaarheid – zoals een besmetting van het drinkwater met E. coli, een grote stroomuitval of het risico van een watersnoodramp – zie je hetzelfde terug. Veiligheid is geen kantoorbaan van negen tot vijf. Het zit in je hoofd zodra je wakker wordt en gaat pas slapen als jij dat doet.

Maar dat effect kan ook doorslaan. In Amerika zie je hoe sommige preppers zich ingraven in hun mentale of fysieke bunkers. Elke dag zijn ze bezig met het voorbereiden op crises, oorlogen of rampen, omringd door nieuws dat hun angst bevestigt. Vanuit de diepe put die ze zelf hebben gegraven kijken ze omhoog en zien slechts een smalle strook van de wereld boven hen – een wereld die er voor hen donker en bedreigend uitziet. Als ze uit die put zouden klimmen, zouden ze ontdekken dat er buiten hun mentale bunker een hele wereld is, met ook veel mooie dingen. Alleen focussen op wat er misgaat, maakt dat je vooral de donkere wolken ziet en vergeet dat de zon regelmatig de bloemen prachtig verlicht.

Als je werkt in de veiligheid loop je het risico dat je beroepsbril je wereld somber kleurt. Je kunt zo opgaan in dreigingen en scenario’s dat je de rest uit het oog verliest. Natuurlijk is alertheid belangrijk. Maar het is minstens zo belangrijk om de balans te bewaren. Naast alle onrust gaan er ook veel dingen goed. De meeste mensen houden zich aan de wet. Veel cyberaanvallen worden tijdig gestopt. En onze samenleving blijkt vaak veerkrachtiger dan gedacht.

Daarom moet je soms bewust afstand nemen. Je kunt niet de hele dag in dreigingen en ontwrichtingsmodellen blijven hangen. Soms moet je de gordijnen opendoen, naar buiten kijken en zien dat de zon schijnt.

Werken in veiligheid gaat namelijk niet alleen over dreigingen zien, maar vooral over bijdragen aan oplossingen. Of het nu gaat om veilige steden, goed beschermde data of trainingen die handelingsperspectief geven – het doel blijft: niet angst voeden, maar weerbaarheid vergroten. Het werkveld kleurt soms je blik, maar biedt ook de kans om te bouwen aan een veerkrachtige samenleving.

Na al die donkere wolken klap ik de computer dicht, trek mijn jas aan en ga naar buiten. In het bos ruik ik de herfstgeur van natte bladeren. Want juist wie veiligheid serieus neemt, weet hoe belangrijk het is om ook de schoonheid en de rust van de wereld te blijven zien.

Lilian Haak is beleidsadviseur bij de politie op het gebied van informatieveiligheid en AI en tevens raadslid in de gemeente Apeldoorn.